بارش شهابی چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟

به گزارش سرزمین رویا، بارش شهابی از زیباترین پدیده های علم نجوم است که هواداران زیادی بین گردشگران دارد. زیباترین بارش های شهابی در ماه های مرداد و آذر اتفاق می افتند.

بارش شهابی چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟

بارش شهابی رویدادی علمی است که بارها در طول سال رخ می دهد. این پدیده در چرخش زمین به دور خورشید و بر اثر برخورد توده های فضایی با جو زمین اتفاق می افتد. بسیاری از پدیده های علم نجوم مانند کسوف و خسوف برای گردشگران و عموم مردم مجذوب نماینده هستند؛ اما بارش شهابی یکی از زیباترین رخدادهای علم نجوم است و علاقه مندان به این رویداد می توانند با چشم غیر مسلح آن را ببینند.

برای دیدنی بارش شهابی به ابزار خاصی ندارید و انتخاب مکان مناسب کافی است. با آگاهی از چگونگی این رویداد و کسب اطلاعات لازم برای رصد این پدیده، امکان لذت بردن از دیدنی آسمانی پر از شهاب نورانی را خواهید داشت. در این مقاله ما اطلاعات مناسبی از بارش شهابی و مکان مناسب رصد آن به شما ارائه می کنیم. با ما همراه شوید.

آنچه می خواهید درباره بارش شهابی بدانید:

  • بارش شهابی چیست؟
  • بارش شهابی برساووشی
  • بارش شهابی جوزایی
  • بارش های شهابی سال 1403
  • فیلم بارش شهابی
  • برترین مکان برای دیدن بارش شهابی
  • برای رصد بارش شهابی چه چیزهایی با خودمان ببریم؟

بارش شهابی چیست؟

حتما نام شهاب آسمانی بارها به گوش شما خورده است یا شاید در داستان های تخیلی نامی از آن را شنیده باشید. شهاب ها بقایای برخورد توده ذرات موجود در فضا با جو زمین هستند. این برخورد در طول گردش زمین به دور خورشید اتفاق می افتد و به محض تماس این توده ها با جو زمین، آن ها می سوزند. از توده ذرات معلق در فضا با نام شهاب واره و درخشش پس از سوختن آن ها با نام شهاب یاد می گردد.

شهاب واره ها در بیشتر موارد برخورد با جو زمین، جز رد نور از خود چیزی به جا نمی گذارند؛ اما در موارد معدود و برخورد شهاب واره های بزرگ، بخش هایی از آن ها جدا می شوند و پس از عبور از جو، به سطح زمین می رسند. شهاب واره ها بقایای ستاره های دنباله دار از بین رفته یا سیاره های کوچک هستند و برخورد تعداد زیادی از این توده ها با جو زمین، بارانی از نور در کهکشان ایجاد می نماید که این پدیده را بارش شهابی می نامند.

در زمان وقوع بارش شهابی آنچه روی زمین دیده می گردد، در واقع رد به جای مانده از سوختن شهاب واره ها است. نمونه هایی از برخورد شهاب سنگ ها با زمین در ایران نیز رخ داده است. در موزه کاخ نیاوران و گنبد مینا در پارک آب و آتش، شهاب سنگ هایی نگهداری می شوند که در بخش های مختلف کشور ما به زمین برخورد نموده اند. بازدید از این شهاب سنگ ها برای علاقه مندان به علم نجوم جالب توجه خواهد بود.

شدت و تعداد بارش های شهابی در یک ساعت را با پارامتر ZHR نشان می دهند. محققان در سال های اخیر دنباله دارهای 4,000 ساله را منشا اصلی وقوع بارش های شهابی شناسایی نموده اند. بقایای این ذرات در مدارهای اطراف زمین در بازه های زمانی تعیین توجه کارشناسان را به خود جلب نموده است و آنالیز های دانشمندان نتایج جالب توجهی ارائه می نمایند. برخی آثار به جا مانده در مدارهای اطرف زمین بسیار کم سو و برخی شفاف و کاملا قابل تشخیص هستند.

دنباله دارها، گلوله های سرد و برفی در کیهان هستند که گاهی بزرگی آن ها به میزان یک شهر کوچک است. این ذرات بزرگ هسته دارند و از گازهای منجمد، سنگ و گردوغبار تشکیل شده اند. این توده ها به صورت دوره ای و غیردوره ای در مدارهای سهمی و بیضی شکل به دور خورشید می گردند. عمر دوره ای ها بیش از 200 سال است و عمر توده های غیردوره ای از 20 تا 200 سال افزایش می یابد.

بارش های شهابی در زمان های مختلفی از سال اتفاق می افتند و در صورت صافی و پاکیزگی هوا و نبود آلودگی های نوری، شانس دیدنی این پدیده ها وجود دارد؛ اما ماه های آذر و مرداد برترین زمان برای دیدنی بارش های شهابی هستند. این پدیده در نواحی مختلفی از آسمان رخ می دهد و مرکز وقوع آن را کانون بارش می نامند. جهت حرکت شهاب ها متغیر است؛ اما امتداد مسیر آن ها به کانون بارش شهابی ختم می گردد.

برترین راه برای مطالعه بر بارش های شهابی به صورت گروهی است؛ زیرا امکان رصد بخش های بیشتری از آسمان وجود دارد. در سال های اخیر محققان در سراسر دنیا به صورت مشترک در زمینه ماهیت شناسی و تاریخچه بارش های شهابی، برای دسترسی به الگوی تعیین بارش تحقیق نموده اند و نتیجه رصدهای گروهی را در اختیار دنیا قرار می دهند تا به نتایجی قابل استناد برسند.

بر اساس تحقیق کارشناسان، برخی بارش های شهابی با شدت بالا به مرور زمان به شهاب های کوچک و کوچک تر تقسیم می شوند و دوباره به مدار زمین باز می گردند. قدیمی ترین بارش های شهابی، پراکنده ترین آن ها هستند و از شهاب های کوچک تشکیل می شوند. اگر این پدیده در روزهای پایانی ماه های قمری اتفاق بیفتد، به علت تاریکی آسمان در نبود ماه وضوح بیشتری خواهد داشت. معروف ترین بارش های شهاب به دو دسته برساووشی و جوزایی تقسیم می شوند که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت.

بارش شهابی برساووشی

شهاب واره هایی که در در برخورد با مدار زمین می سوزند، ماهیت های متفاوتی دارند. بارش شهابی برساووشی از سوختن ذرات به جای مانده از دنباله دارها است. ستاره دنباله دار سویفت تاتل منشا شکل گیری این پدیده به شمار می رود. بارش های کیهانی برساووشی در ایران در فصل تابستان اتفاق می افتند.

بارش های شهابی برساووشی از روز 27 تیر شروع می شوند و تا سومین روز از شهریور ماه ادامه دارند؛ اما اوج این پدیده در شب های 21 و 22 مرداد ماه رخ می دهد. این پدیده نجومی از پرطرفدارترین رویدادهای علمی در کشور ما است و در منطقه ها مختلفی دیده می گردد.

کانون بارش در بارش های برساووشی، صور فلکی برساوش است و شهاب ها در آسمان دور این مدار مشترک می چرخند و در نهایت به این کانون می رسند. به همین علت از این بارش ها با نام بارش شهابی برساووشی یاد می نمایند. در صورت صاف بودن آسمان و پاکیزگی نوری محیط، در این پدیده امکان دیدنی 60 تا 70 شهاب در هر ساعت وجود دارد. ذرات دنباله دار سویفت تاتل گرچه بسیار کوچک هستند، امکان مشاهده این رویداد با چشم غیر مسلح نیز وجود دارد.

بارش شهابی جوزایی

بارش شهابی جوزایی نوعی دیگر از رویدادهای بارش شهابی هستند که در آن ها منشا ذرات برخورد نماینده با جو زمین بقایایی از یک سیارک هستند. برخلاف ستاره های دنباله دار، این سیارک دنباله داری خاموش است که تا به امروز دانشمندان نتوانسته اند اطلاعات زیادی از ماهیت و چگونگی سوختن ذرات آن به دست بیاورند.

کانون بارش در بارش شهابی جوزایی صور فلکی جوزا است و شهاب ها در امتداد مسیر خود به این کانون می رسند؛ به همین علت این رویداد را به این نام می شناسند. بارش شهابی جوزایی در فصل پاییز رخ می دهد. از روز 16 آذرماه این بارش ها شروع می شوند و بین شب های 23 تا 27 آذر ماه به اوج خود می رسند.

با توجه به رخداد بارش شهابی جوزایی در فصل سرد و احتمال بالای ابری بودن آسمان، برخی شب ها تنها شهاب های پرنور دیده می شوند؛ اما شدت بارش شهابی جوزایی بالا است و اگر در محلی مناسب قرار بگیرید، امکان دیدنی 100 شهاب در هر ساعت را خواهید داشت. از این رویداد با عنوان آخرین پدیده نجومی سال یاد می گردد.

بارش های شهابی سال 1403

بارش شهابی برساوشی: طبق گفته عتیقی، مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران، روز سه شنبه 23 مرداد 1403 می توان اوج بارش شهابی برساوشی با 100 شهاب در ساعت را در آسمان مشاهده کرد. آذرگوی های رنگین و درخشان از ویژگی های این بارش به شمار می آیند؛ بارشی که از دنباله دار سوئیفت تاتل 109P به وجود می آید؛ البته باید بدانید که ماه در تربیع اول کمی در مشاهده شهاب های کم نور این بارش مزاحمت ایجاد خواهد نمود.

بارش شهابی جباری: روز یکشنبه 29 مهر بارش شهابی جباری به اوج خود می رسد؛ البته نور زیاد ماه کامل سبب می گردد تا رصد این بارش شهابی بسیار سخت باشد. علاقه مندان باید در جریان باشند که بارش شهابی اسدی به علت تعداد شهاب کم و وجود نور زیاد ماه در سال 1403 قابل مشاهده نخواهد بود.

بارش شهابی جوزایی: این بارش شهابی در تاریخ یکشنبه 25 آذر 1403 با وجود 150 شهاب در ساعت با ماه کامل روبرو خواهد شد و نمی توان آن را به خوبی رصد کرد.

بارش شهابی کوادرانتی: یکی از بارش های شهابی سالانه مناسب با 111 شهاب در ساعت است که در بامداد آدینه 14 دی رخ خواهد داد. با توجه به کوچک بودن هلال ماه در این تاریخ، می توان شهاب های این بارش را دیدن کرد.

ابرماه: بعلاوه، نخستین و بزرگ ترین ابرماه سال 1403 در شامگاه 27 شهریور از افق شرق طلوع و در بامداد چهارشنبه 28 شهریور غروب می نماید؛ علاقه مندان می توانند در طول شب بزرگ ترین ماه کامل سال تازه را مشاهده نمایند. ماه در ساعت 6:04 بامداد چهارشنبه 28 شهریور ماه در شرایط بدر یا ماه کامل قرار می گیرد؛ این ساعت برترین شرایط برای دیدن و ثبت عکس خواهد بود. دومین و آخرین ابرماه نیز در شامگاه پنجشنبه 26 مهر از افق شرق طلوع می نماید و در ساعت 14:56 نیز به اوج خود می رسد.

فیلم بارش شهابی

برترین مکان برای دیدن بارش شهابی

علاقه مندان به رویدادهای نجوم و ستاره شناسی برای دیدنی بارش های شهابی با توجه به تقویم نجومی هر سال به منطقه ها مناسب می روند. برترین مکان برای رصد بارش شهابی منطقه هایی با میدان دید وسیع و آلودگی نوری محدود هستند. منطقه ها کوهستانی و شهرهای با ساختمان های بلند مناسب برای رصد بارش های شهابی نیستند و در این نواحی برای دیدنی این پدیده باید به بلندترین نقاط بروید.

کویرهای ایران برترین گزینه ها برای دیدنی بارش شهابی به شمار می روند. این منطقه ها به علت زاویه دید گسترده و هوای پاک و صاف، امکان دیدنی این پدیده را با بالاترین وضوح میسر می نمایند. اگر به کویر دسترسی ندارید، شهرهای کوچک و روستاها را انتخاب کنید و به نقاط مرتفع بروید؛ البته در بسیاری از این منطقه ها، رصدخانه یا ساختمان هایی برای اسکان منجمان و گروه های مختلف علاقه مند به رصد آسمان تعبیه نموده اند. در این مراکز امکان رصد گروهی و بهره مندی از نظر کارشناسان را خواهید داشت.

هرچه آسمان تاریک تر باشد و آلودگی های نوری کمتری به چشم بخورد نیز بارش شهابی را با کیفیت بیشتر خواهید دید. در سال هایی که زمان وقوع بار ش ها با اواخر ماه های قمری مصادف می شوند، به علت تاریکی آسمان، بارش شهابی را به وضوح می توان دید.

کاروانسرای قصر بهرام و کاروانسرای شاه عباسی ده نمک در نزدیکی گرمسار، ایستگاه هفت تله کابین توچال، منطقه شهمیرزاد و خانقاه علاالدوله در سمنان، پایگاه نجوم دامغان، منطقه حفاظت شده خارتوران در نزدیکی شاهرود، کویر مصر در نزدیکی خور و بیابانک، منطقه نیاسر در نزدیکی کاشان، کویر مرنجاب اصفهان، کویر متین آباد در نزدیکی نطنز، پارک ملی گنو در بندر عباس و دو مورد از رصدخانه های ایران، رصدخانه شیراز و رصدخانه ابن صلاح همدانی در همدان، از منطقه ها مناسب برای رصد بارش شهابی هستند.

برای رصد بارش شهابی چه چیزهایی با خودمان ببریم؟

اگر برای رصد بارش شهابی به منطقه ها کویری سفر می کنید، لباس گرم را نباید فراموش کنید. بارش شهابی برساووشی در فصل تابستان رخ می دهد و تنها یک لباس اضافه برای سرمای احتمالی شب کویر کافی است؛ اما بارش شهابی جوزایی در سردترین روزهای فصل پاییز اتفاق می افتد و هوای کویر در این زمان بسیار سرد و پر سوز است؛ پس لباس های گرم و مناسب بپوشید.

برای دیدنی آسمان در کویر زیرانداز کوچکی همراه داشته باشید. دوربین و عینک مناسب نیز به رصد بهتر بارش شهابی یاری می نمایند، اما اگر این وسایل را در اختیار ندارید یک ورقه طلق نازک قرمز رنگ تهیه کنید و به هیچ عنوان از چراغ قوه با نور سفید استفاده نکنید. نور قرمز به علت طول موج کوتاه اثر آلودگی های نوری محیط را خنثی می نماید.

برای پیاده روی شبانه در کویر نیز کفش مناسب بپوشید تا از گزش حشرات و خزندگان در امان باشید. در سفرهای گروهی ابزار و وسایل پیشرفته ای مانند دوربین های حرفه ای در اختیار راهنما و کارشناسان گروه قرار گرفته است که امکان استفاده از آن ها برای سایر همراهان نیز وجود دارد. دوربین های عکاسی با کیفیت بالا امکان ثبت زیباترین تصاویر از آسمان شهاب باران را دارند.

در این مقاله به معرفی پدیده بارش شهابی و انواع مختلف آن پرداختیم. شما نیز تجربه های خود در سفرهای نجومی از رصد آسمان در شب های شهاب باران را با ما و دیگر کاربران خبرنگاران در میان بگذارید تا ما نیز از آن ها بهره مند شویم.

پرسش های متداول

بارش شهابی چیست؟

بارش شهابی پدیده ای در حوزه علم نجوم است که در اثر سوختن توده ذرات موسوم به شهاب واره ها در برخورد با جو زمین رخ می دهد. این برخوردها در چرخش زمین به دور خورشید به وجود می آیند.

بارش شهابی چه زمانی رخ می دهد؟

بارش شهابی در هر زمانی از سال می تواند رخ دهد، اما 21 تا 23 مرداد ماه و 23 تا 27 آذر ماه بیشترین بارش ها در ایران اتفاق می افتد.

منبع: کجارو / کجارو / mizan.news / خبرگزاری مهر / ایرنا / imna.ir / خبرگزاری ایسنا
انتشار: 6 دی 1403 بروزرسانی: 6 دی 1403 گردآورنده: canadadreamland.ca شناسه مطلب: 18

به "بارش شهابی چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "بارش شهابی چیست و چه زمانی اتفاق می افتد؟"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید